فوتودیود نوعی قطعه نیمههادی است که نور را به جریان الکتریکی تبدیل میکند. این فرآیند بر پایهی اثر فوتوالکتریک عمل میکند؛ به این صورت که فوتونهای نور هنگام برخورد با فوتودیود، جفتهای الکترون-حفره در ناحیهی تهی (depletion region) تولید میکنند. این حاملها توسط میدان الکتریکی داخلی به حرکت درمیآیند و در نتیجه جریانی قابل اندازهگیری ایجاد میشود.
فوتودیودها معمولاً از موادی مانند سیلیکون (Si)، گالیم آرسناید (GaAs) یا ایندیوم گالیم آرسناید (InGaAs) ساخته میشوند؛ بسته به اینکه حساسیت به طول موج چه محدودهای نیاز باشد. این قطعات در کاربردهای گوناگونی مانند سیستمهای مخابرات نوری، آشکارسازی نور، پایش لیزر، تجهیزات پزشکی و سنسورهای صنعتی استفاده میشوند.
فوتودیودها میتوانند در حالتهای مختلفی کار کنند، از جمله:
حالت فتوولتائیک (بدون بایاس): تولید ولتاژ هنگام تابش نور.
حالت فتوکانداکتیو (با بایاس معکوس): پاسخدهی سریعتر و حساسیت بالاتر.
ویژگیهای کلیدی آنها شامل پاسخدهی (responsivity)، جریان تاریک (dark current)، زمان پاسخ (response time) و پاسخ طیفی (spectral response) میباشد که برای تطبیق بهتر فوتودیود با کاربرد مورد نظر، اهمیت زیادی دارد.